C ჰეპატიტი, “ალერსიანი მკვლელი”

28 ივლისი ჰეპატიტებთან ბრძოლის საერთაშორისო დღეა.

“ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის ანგარიშების თანახმად მსოფლიოში C ჰეპატიტით ინფიცირებულთა რიცხვი ყოველწლიურად სავარაუდოდ 4 მილიონი ახალი შემთხვევით იზრდება. საქართველოში ინფიცირებული დაახლოებით 200 ათასი ადამიანია რაც 2-ჯერ აღემატება მსოფლიოში დაშვებულ საშუალო მაჩვენებელს, ხოლო მკურნალობის კურსი მათგან მხოლოდ ორი ათასს (1%) აქვს გავლილი. მსოფლიოში 200 მილიონამდე ვირუსმატარებელი ადამიანია.”

ჰეპატიტი C
საფრთხე, რომელიც ყველას გვემუქრება! დაავადების გამომწვევია C ჰეპატიტის ვირუსი – HCV. იგი  სხვა ვირუსებთან შედარებით ძალიან პატარაა.  არსებობს მისი ექვსი გენოტიპი. ვირუსი ინფიცირებული სისხლის საშუალებით ხვდება სისხლის მიმოქცევის წრეში და შესაბამისად აღამოჩნდება ღვიძლში, სადაც იწყებს გამრავლებას. ადამიანი კი ვირუსმატარებელი ხდება ვირუსის შეჭრის დღიდან მთელი სიცოცხლე.  ორგანიზმის იმუნური სისტემა, რომელიც რეაგირებს უცხო სხეულის შეჭრაზე ამ დროს თითქმის უძლურია, რადგან ვირუსს გააჩნია ადაპტაციის უნარი. დაავადება ორგანიზმში შესაძლოა უსიმპტომოდ მიმდინარეობდეს 15–25 წლის განმავლობაშიც, ამის გამო მას “ალერსიანი მკვლელი” უწოდეს, ამიტომ ძალიან მნიშვნელოვანია ჩაიტაროთ დროული სკრინინგი, ანუ აიღოთ სისხლის ანალიზი. C ჰეპატიტის დროული გამოვლენა მნიშვნელოვნად ზრდის სიცოცხლის შანსს, დაცული იქნებით თქვენც და გარშემო მყოფნიც.

~

C ჰეპატიტის გადაცემის გზები
მისით დაინფიცირება ჰაერიდან არ ხდება, ის რაღაცასთან უნდა იყოს კავშირში. თუ ვირუსმატარებელი ადამიანის ბიოლოგიური სითხეები: სისხლი, სპერმა, საშოს გამონადენი, დედის რძე მოხვდება ჯანმრთელი ადამიანის ორგანიზმში. C ჰეპატიტის სისხლით გადაცემის დროს რისკი 100%-იანია. ამიტომ საკმაოდ საშიშია არასტერილური ან უკვე ნახმარი შპრიცის გამოყენება. სარისკოა ტატუირებისა და სტომატოლოგთან ვიზიტის დროს უკვე გამოყენებული არა მხოლოდ ნემსისა და შპრიცის ხმარება, არამედ იმავე შუშიდან ამოღებული წამალი/მელანი. შემაშფოთებელი ვითარებაა საქართველოში არსებულ სალონებში, რომელთა უმრავესობაში ან საერთოდ არ ხდება მანიკურ/პედიკურისთვის საჭირო იარაღების სტელირება და ან სწორად არ იცავენ/არ იციან სტელირებისათვის საჭირო ნორმები. ადამიანი შესაძლოა დაინფიცირდეს დაუცველი სქესობრივი კონტაქტის დროსაც. ვირუსი ასევე შეიძლება გადაეცეს დედიდან შვილსაც ორსულობის, მშობიარობის ან ძუძუთი კვების დროს.

C ჰეპატიტი არ გადადის ინფიცირებულთან შეხების, კოცნის, ლაპარაკის გზით! 

C ჰეპატიტის სიმპტომები
ინფექცია ორგანიზმში შეიძლება მიმდინარეობდეს მწვავედ ან ქრონიკულად. მწვავეს დროს შესაძლებელია თვითგამოჯანმრთელება. შემთხვევათა დაახლოებით 70-85% გადადის ქრონიკულში. ქრონიკული C ჰეპატიტი ხანგრძლივად მიმდინარე პროცესია. შედეგად იგი აზიანებს ღვიძლის უჯრედებს, იმუნური სისტემა კი უტევს მათ, რაც იწვევს ანთებით პროცესს, ამიტომ ორგანიზმის წინააღმდეგობა ასევე დამღუპველად მოქმედებს ადამიანის ორგანიზმზე. თუ არ მოხდა მისი დროული გამოვლენა დროთა განმავლობაში ყალიბდება ფიბროზი. შესაბამისად, რაც უფრო ხანდაზმულია პროცესი, ფიბროზის ხარისხიც მით მეტად მაღალია, ხოლო ფიბროზი შემდეგ შესაძლოა გადაიზარდოს ციროზში ან სულაც გამოიწვიოს კიბო.

ქრონიკული C ჰეპატიტი განვითარების პროცესი მიმდინარეობს ყოველგვარი სიმპტომების გარეშე ინფიცირებულთა 70%-ში, ამიტომ ისინი არ მიმართავენ ექიმს. დროთა განმავლობაში კი უკვე ვლინდება სხვადასხვა სიმპტომები: კანის სიყვითლე, მადის დაქვეითება, გულისრევა, იოლად დაღლა, ტკივილისა და სიმძიმის შეგრძნება მარჯვენა ქვედა არეში. ხელშემწყობი ფაქტორებია: ალკოჰოლის მიღება, შაქრიანი დიაბეტი, ჭარბი წონა და ა.შ.

პრევენცია

• ნებისმიერი სამედიცინო მანიპულაციები (სისხლის გადასხმა, ინექცია, სტომატოლოგიური მომსახურება) უნდა განხორციელდეს უსაფრთხოების წესების დაცვით;
• სქესობრივი კავშირის დროს გამოყენეულ იქნას დამცავი საშუალებები;
• სილამაზის სალონებში მანიკურ/პედიკურის გასაკეთებლად ვიაროთ საკუთარი იარაღებით თუ არ ვართ დარწმუნებული მათ სტერილურობაში;
• ტატუირების დროს გამოყენებულ იქნას არა მხოლოდ ახალი ნემსი, არამედ მელნის სხვა კოლბაც;
• გადავიდეთ ნარკოტიკების ინტრავენური მოხმარებიდან სხვა არასარისკო გზებზე;
• არ გამოვიყენოთ ისეთი ნივთები, რომლებზეც შესაძლოა დარჩენილი იყოს სხვისი სისხლის ნაწილაკები, თუნდაც ნივთს ეს ვიზუალურად არ ეტყობოდეს;

С ჰეპატიტისგან თავის დასაცავად არ არსებობს არანაირი ინექცია, როგორც ეს სხვა რიგი ვირუსების შემთხვევაშია, ამიტომ ყველა საშუალებით თავი უნდა დავიცვათ ვირუსის შემოჭრამდე.

საქართველოში არსებული ვითარება და მკურნალობის შემაფერხებელი  გარემოებები
C ჰეპატიტი ჯანდაცვის სისტემაში ისევ გადაუჭრელ საკითხად რჩება. საქართველოში ვირუსით მოზრდილი მოსახლეობის 6.7%-ია ინფიცირებული. ეპიდემიოლოგიური კველევების თანახმად, ინფიცირებულთა შორის უმეტესობა ინტრავენური გზით ნარკოტიკების მომხმარებლები არიან და ისინი 68%-ს შეადგენენ. დანარჩენი წილი სისხლის დონორებზე, ტუბერკულოზით ავადმყოფებსა მოდის. ყველაზე მცირე სქესობრივი გზით ინფიცირებულები არიან, რადგან დაუცველი სქესობრივი კონტაქტის დროს დაინფიცირების შანსი საკმაოდ მცირეა, დაახლოებით 4%.

მკურნალობას სხვადასხვა ხანგრძლივობა აქვს, 6 თვიდან 1 წლამდე და დამოკიდებულია როგორც ვირუსის გენოტიპზე, ასევე მკურნალობის დაწყების სტადიაზე. მედიკამენტოზური მკურნალობა საკმაოდ ძვირია და საქართველოში მისი დიაგნოსტირებისა და მკურნალობის ხარჯებს
არცერთი სადაზღვევო კომპანია არ ფარავს.   წარუმატებლობის შემთხვევაში განმეორებითი მურნალობა უშედეგოა. ინფიცირებულთა 70-85%-ში C ჰეპატიტი ღვიძლის ქრონიკულ დაავადებებს აყალიბებს. აშშ-ში წელიწადში დაახლოებით 10 ათას ადამიანს უტარდება ღვიძლის ტრანსპლანტაცია, რაც სერიოზულ ფინანსურ ხარჯებთანაა დაკავშირებული. საქართველოს მოსახლეობის მნიშვნელოვანი ნაწილისთვის ასეთი ოპერაცია ხელმისაწვდომი არაა, თუმცა სპეციატისტების მტკიცებით, ჰეპატიტი C-ს დროული დიაგნოსტიკა და მკურნალობა ინფიცირებულთა უმეტესობას დაავადების გართულებისგან იცავს.

C ჰეპატიტთან დაკავშირებული სტიგმა-დისკრიმინაცია
სამწუხაროა დამოკიდებულება C ჰეპატიტით დაავადებულთა მიმართ, მუდმივი დამღა – “სოციალურად უპერსპექტივო.” დაავადებულთა დისკრიმინაციის მიზეზი ძირითადად საზოგადოების არაინფორმირებულობა, არაკომპეტენტურობის გამო დუმილი, ამავე მიზეზით პრობლემის იგნორირება და შიშია იმის წინაშე, რაც გაურკვეველი და ბუნდოვანია. საბოლოოდ კი ხდება მათი დისკრიმინაცია, ანუ გარიყვა. მთელ მსოფლიოში დაუშვებელია ადამიანის რაიმე ნიშნით დისკრიმინაცია, თუმცა ზოგჯერ მათი გამოვლინება ოფიციალურ დოკუმენტებშიც კი ხდება.

გახსოვდეთ, C ჰეპატიტი ექვემდებარება კონტროლს, ამიტომ ძალიან მნიშვნელოვანია დროული დიაგნოსტიკა და მკურნალობა.

ჩაიტარეთ ტესტირება საშიში შემთხვევის შემდეგ!

 

_________________________________________________________________________________

თემასთან დაკავშირებული ბმულები:

ერთად დავამარცხოთ C ჰეპატიტი
იცოდე, შეცვალე, დაიცვავი (გვერდი ფეისბუქზე)
იუტუბის არხი
პეპატიტი C – სლაიდი